အႏၲရာယ္ ရပ္ဝန္း (အပိုင္း ၁ - ၉)

အႏၲရာယ္ ရပ္ဝန္း (အပိုင္း ၁ - ၉)

 (RICHARD PRESTON ၏ “THE HOT ZONE” ကို ျပန္ဆိုသည္။)
                                                             အီဘိုလာ ပေရာဂ်က္

Ebola River(from http://shakara.files.wordpress.com)

 အာဖရိက တိုက္ရွိ ထင္ရွားသည့္  ျမစ္ႀကီး တစ္စင္း ျဖစ္ေသာ ဇိုင္ယာျမစ္ ဟုလည္း ေခၚသည့္ ကြန္ဂိုျမစ္ႀကီးတြင္ မြန္ဂါလာ ဟုေခၚေသာ ျမစ္လက္တက္ တစ္ခုရွိသည္။ ထို မြန္ဂါလာျမစ္ ၏ ျမစ္ဖ်ား ပိုင္းတြင္ ျမစ္ငယ္ တစ္ခုရွိသည္။ ထိုျမစ္ငယ္ သည္ ထူထဲလွ ေသာ မိုးသစ္ေတာ အတြင္းမွ စီးထြက္ လာကာ ျပန္႔ၾကဲ ေနေသာ ေက်းရြာမ်ားအား ရစ္ဝိုက္ ျဖတ္သန္းၿပီး မြန္ဂါလာျမစ္ ထဲသို႔ စီးဝင္သည္။ ဤျမစ္ငယ္ကား အီဘိုလာျမစ္ ပင္တည္း။ ၁၉၇၆ ခု စက္တင္ဘာလ က အီဘိုလာျမစ္၏ ျမစ္ဖ်ားပိုင္းရွိ ရြာေပါင္း ၅၅ ရြာ တြင္ ကူးစက္ေရာဂါ တစ္မ်ိဳး တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ၿပိဳင္တည္း ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ကူးစက္ခံရသူ ၁၀ ဦးတြင္ ၉ ဦး ေသဆံုးခဲ့သည္။ ဤကူးစက္ေရာဂါသည္ မည္သည့္ ေနရာမွ ထြက္ေပၚလာသည္ကို မသိရေသာ ဗိုင္းရတ္ပိုး တစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး အီဘိုလာျမစ္ အား အစြဲျပဳ၍ ထိုဗိုင္းရတ္ ကို အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ဟုအမည္ေပးခဲ့သည္။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ မ်ိဳးကြဲ မ်ားတြင္ အီဘိုလာ ဇိုင္ယာ မွာ အျပင္းထန္ဆံုး ျဖစ္သည္။ ေဆးဝါးသုေတသန ဌာန (USAMRIID) တြင္ အီဘိုလာ ဇိုင္ယာ အား ကိုင္တြယ္ သုေတသန ျပဳရမည္ ကို အလြန္ေၾကာက္ၾကသည္။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ အား ကိုင္တြယ္ သုေတသန ျပဳသူ မ်ားကို လူရူးလူမိုက္ မ်ားဟု သတ္မွတ္ၾကသည္။ အီဘိုလာ ႏွင့္ ပတ္သက္ျခင္းသည္ ေသမင္းကို မ်က္ေစာင္းထိုး ေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေထာင့္သန္းေရာဂါပိုးကို ကိုင္တြယ္ သုေတသနျပဳ ရျခင္းသည္ပင္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ႏွင့္ ပတ္သက္ရျခင္းထက္ ပို၍ စိတ္ခ်ရေပသည္။

     ယူဂ်င္​း ဂြၽန္​ဆင္​ သည္​ ကူးစက္​​ေရာဂါ ပိုးမႊားမ်ား ဆိုင္​ရာ အရပ္​သား ကြၽမ္​းက်င္​ပညာ႐ွင္​ တစ္​ဦး ျဖစ္​ၿပီး အ​ေမရိကန္​ ၾကည္​းတပ္​ ကူးစက္​​ေရာဂါမ်ားဆိုင္ရာ ေဆးသု​ေတသန ဌာန (USAMRIID) တြင္​ အီဘိုလာ ဗိုင္​းရတ္​ သု​ေတသန လုပ္​ငန္​း ကို ဦးစီး ​ေဆာင္​ရြက္​ ​ေနသူ ျဖစ္​သည္​။ သူသည္​ အလြန္​ျပင္​းထန္​ ​ေၾကာက္​ဖြယ္​​ေကာင္​း သည္​့ ဗိုင္​းရတ္​ မ်ား အ​ေၾကာင္​း ကြၽမ္​း က်င္​ ပိုင္​ႏိုင္​ၿပီး မည္​သို႔ကိုင္​တြယ္​ ရမည္​ကို တကယ္​လက္​​ေတြ႔ သိရိွသူ တစ္​ဦး ျဖစ္​သည္​။ ကမ ၻာ ေပၚ တြင္​ ဤသိ႔ု​ေသာ ပညာ႐ွင္​မ်ိဳး လက္​တစ္​ဆုပ္​စာ မ်ွသာ ႐ွိသည္​။ သူသည္​ ကမ ၻာ​ေပၚတြင္​ ထိပ္​တန္​း အီဘိုလာ ဗိုင္​းရတ္​ မုဆိုး တစ္​ဦးလည္​း ျဖစ္​သည္​။      

     ဂြၽန္​ဆင္​ သည္​ လူထြားႀကီး ျဖစ္​​သည္​။ က်ယ္​ျပန္​႔​ေသာ မ်က္​ႏွာ တြင္​ ထူပ်စ္​​ေသာ အညိဳ​ေရာင္​ မုတ္​ဆိတ္​​ေမြး မ်ား ႐ွိသည္​။ အညိဳ​ေရာင္​ ဆံပင္​မ်ားက ဦး​ေခါင္​းထက္​တြင္​ အျမဲ ဖ႐ိုဖရဲ ျဖစ္​​ေနတတ္​သည္​။ စူး႐ွသည္​့ မ်က္​လံုး ျဖင္​့ စိန္​းစိန္​း ၾကည္​့တတ္​ သည္​။ စူထြက္​​ေနသည္​့ ဗိုက္​သား မ်ားက ခါးပတ္​ ကို ​ေက်ာ္​ထြက္​​ေနသည္​။ သူ၏ ပံုပန္​း သဏၭာန္​မွာ စစ္​တပ္​အတြက္​ အ​ေရးပါ ​ေသာ လုပ္​ငန္​းမ်ား လုပ္​ကိုင္​ ​ေနသူ တစ္​ဦး ဟု မထင္​ရ​ေပ။ တကယ္​​ေတာ့ သူသည္​ ကူးစက္​​ေရာဂါ ပ်ံ႕ပြား ျခင္​းႏွင္​့ ကာကြယ္​ျခင္​း ဆိုင္​ရာ ဘာသာရပ္​တြင္​ ထိပ္​တန္​း ပညာ႐ွင္​ တစ္​ဦး အျဖစ္​ ဂုဏ္​သတင္​း ​ေက်ာ္​​ေစာ သူတစ္​ဦး ျဖစ္​သည္​။ လုပ္​ကိုင္​​ေနသည္​့ လုပ္​ငန္​း သ​ေဘာသဘာဝ အရ သူ၏​ေတြ႔ ႐ွိခ်က္​တိုင္​း ကို ထုတ္​ျပန္​ျခင္​း မျပဳ ႏိုင္​​ေပ။ ထို႔​ေၾကာင္​့ပင္​ သူ၏ ဂုဏ္​သတင္​း ​ေက်ာ္​​ေစာမႈ မွာ လ်ိဳ႕ဝွက္​ ဆန္​​ေနျခင္​း ျဖစ္​သည္​။ ဂြၽန္​ဆင္​ ၏ အ​ေၾကာင္​း ​ေျပာၾက လ်ွင္​ အမ်ားဆံုး ၾကားရမည္​မွာ "ဒါ ဂြၽန္​ဆင္​ လုပ္​တာ" "ဒါ ဂြၽန္​ဆင္​ ရဲ႕ ​ေတြ႔ရိွ ခ်က္​" စသည္​့ အံ့ဩ တႀကီး ​ေရရြတ္​သံ မ်ားပင္​ ျဖစ္​သည္​။ သူသည္​ ႐ွက္​ရြံ႕ တတ္​သူ ျဖစ္​ၿပီး လူအမ်ား ႏွင္​့ ဆက္​ဆံရာ တြင္​ သံသယ ႏွင္​့ ဆက္​ဆံ တတ္​သည္​။ ဗိုင္​းရတ္​ မ်ားႏွင္​့ ဆက္​ဆံရာ တြင္​မူ အလြန္​႔အလြန္​ ႀကီးမား​ေသာ သံသယ ႏွင္​့ ဆက္​ဆံ ​ေလသည္​။ စာ​ေရးသူ ​ေတြ႔ဖူး သမ်ွ သူမ်ားသည္​ ဂြၽန္​ဆင္​ ကို ဗိုင္​း ရတ္​ ပိုးမႊား မ်ားထက္​ ပို၍ ​ေၾကာက္​ရြံ႕ ၾက​ေလသည္​။ ဤ ​ေၾကာက္​ရြံ႕မႈ မွာ ပညာ႐ွင္​ အား အထင္​ႀကီးျခင္​း ​ေလးစားျခင္​း စသည္​့ အသိတရား မွ ထြက္​​ေပၚလာ ျခင္​း ျဖစ္​သည္​။ သူသည္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ႏွင့္ မားဗတ္ ဗိုင္းရတ္ ၏ ေပါက္ပြားရာ မူရင္း ေဒသကို သိရွိရန္ ဗဟို အာဖရိက၌ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သြားလာ ရွာေဖြခဲ့ ဖူးသည္။ အာဖရိက တစ္ခြင္ ျပဲျပဲစင္ ေအာင္ ရွာေဖြခဲ့ေသာ္လည္း ထိုဗိုင္းရတ္တို႔ သဘာဝအေလ်ာက္ ေပါက္ပြား ခိုေအာင္းရာေနရာ ကို ရွာမေတြ႔ ခဲ့ပါ။ ဤဖီလို ဗိုင္းရတ္မ်ိဳးႏြယ္တို႔ အဘယ္သို႔ေသာ ေနရာက လာၿပီး အဘယ္သို႔ေသာ သဘာဝ ဝန္းက်င္တြင္ ေပါက္ပြား ရွင္သန္ၾကသည္ကို မည္သူမွ် မသိၾကပါ။ သစ္ေတာမ်ား အတြင္းမွ ထြက္လာကာ ဗဟိုအာဖရိက ျမက္ခင္းျပင္၊ လြင္ျပင္ မ်ားသို႔ ေရာက္ရွိသြားသည့္ ေျခရာမ်ား ကိုေတာ့ ေတြ႔ရေပသည္။ ပုန္းကြယ္ေနသည့္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ရိပ္ၿမံဳကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိေရးသည္ ဂၽြန္ဆင္၏ မဟာရည္မွန္းခ်က္ႀကီး ပင္ျဖစ္သည္။

Biosafety Level 4 Suit
(from http://www.wolfhazmat.de)

     ဤသုေတသန ဌာန၌ အီဘိုလာ သုေတသန လုပ္ငန္းအား ျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ မည္သူမွ် မပတ္သက္ လိုပါ။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ က လူသားမ်ိဳးႏြယ္တစ္ခုလံုး အား ကမ ၻာ ေျမေပၚမွ ေပ်ာက္ကြယ္သြား ေစႏိုင္သည့္ ေရာဂႏ ၱရ ကပ္ဆိုးႀကီးကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္သည္။ အီဘိုလာ သုေတသန ကို လုပ္ကိုင္ေနသူမ်ား အား ဤ ကပ္ဆိုးႀကီး က အျမဲ ၿခိမ္းေျခာက္ ေနသည္။ အာကာသ ဝတ္စံု ကဲ့သို႔ တစ္ကိုယ္လံုး ဖံုးအုပ္ထားသည့္ အလြန္လံုျခံဳသည့္ ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး ဝတ္စံု ျပည့္ ဝတ္ဆင္ထားလ်က္ ကပင္ ဤ ဗိုင္းရတ္ပိုး အား ကိုင္တြယ္ရမည္ကို ေၾကာက္ရြံ႕ ၾကသည္။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ကို သုေတသနျပဳရင္း အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ က သူတို႔အား သုေတသနျပဳ သြားျခင္းမ်ိဳး မျဖစ္လိုေပ။ မည္သည့္ သက္ရွိ သတၱဝါ မ်ိဳးတြင္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ခိုမွီ ရွင္သန္ေနသည္ မသိ။ ဤသက္ရွိ သတၱဝါသည္ ယင္ေကာင္ လား၊ လင္းႏို႔ လား၊ မႊား လား၊ ပင့္ကူ လား၊ ကင္းၿမီးေကာက္ လား၊ တြားသြား သတၱဝါ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး လား၊ ကုန္းေန ေရေန သတၱဝါ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး (ဥပမာ ဖား လား၊ ေရပုတ္သင္ လား)၊ မသိႏိုင္ေသးပါ။ အျခား တိရစ ၦာန္ တစ္မ်ိဳးမိ်ဳး (ဥပမာ က်ားသစ္ လား၊ ဆင္ လား) မသိႏိုင္ေသးပါ။ ဗိုင္းရတ္ ရွိေနသည့္ သတၱဝါ မွ အျခားသတၱဝါ သို႔ မည္သို႔ မည္ပံု ကူးစက္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစသည္ ကိုလည္း တိတိပပ မသိရေသးပါ။

     ဂြ်န္ဆင္ သည္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ကို သုေတသန ျပဳလုပ္သည့္ အခ်ိန္မွ စ၍ ထိတ္လန္႔ဖြယ္ အိပ္မက္ဆိုး တစ္ခုကို မၾကာခဏ မက္ခဲ့သည္။ အိပ္မက္ မွာ အၿမဲ ထပ္တူ နီးပါး ျဖစ္ၿပီး ေခၽြးေစး မ်ား ရႊဲနစ္ ေအးစက္ကာ ေၾကာက္ရြံ႕ ထိတ္လန္႔စြာျဖင့္ လန္႔ႏိုး ခဲ့သည္ခ်ည္း ျဖစ္သည္။ အိပ္မက္ထဲတြင္ ဂၽြန္ဆင္သည္ ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး ဝတ္စံုျပည့္ ဝတ္ဆင္ကာ အလုပ္ လုပ္ေနသည္။ လက္အိပ္ဝတ္ထားသည့္ သူ၏ လက္ႏွစ္ဖက္တြင္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ မ်ား ပါေသာ အရည္ ထည့္ထားသည့္ ဖန္ျပြန္ ကို ကိုင္ ထားသည္။ ထိုစဥ္ ဖန္ျပြန္ထဲမွ အရည္မ်ား သူ႕လက္ေပၚသို႔ ဖိတ္က်သြားသည္။ ရာဘာ လက္အိပ္ဝတ္ ထားေသာ္လည္း အေသအခ်ာ ၾကည့္ေသာ အခါ  သူ႔လက္အိပ္ တြင္ အေပါက္မ်ား အျပည့္ ျဖစ္ေနသည္။ ဗိုင္းရတ္ အရည္မ်ားသည္ အေပါက္မ်ားမွ သူ႔လက္ေပၚ စီးက် လာၿပီး ဝတ္စံု အတြင္းရွိ ခႏၶာ ကိုယ္ေပၚ ေရာက္ရွိ လာခဲ့သည္။ သူသည္ ထိတ္လန္႔စြာ ေအာ္ဟစ္ ရင္း လန္႔ႏိုး သြားသည္။ မိမိ ေဘး၌ အိပ္ေမာက် ေနေသာ ဇနီးသည္ ကို ျမင္မွ အိပ္မက္ မက္မွန္း သတိျပဳမိသည္။

     လက္ေတြ႔က်က် ေျပာရလွ်င္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္သည္ လူသားမ်ား ထံသို႔ လံုးလံုးလ်ားလ်ား အၿပီးအျပတ္ ထိုးေဖါက္ ဝင္ေရာက္ လာႏိုင္ၿပီ ဟု မဆိုႏိုင္ေသးပါ။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ ျဖစ္ရန္ အလြန္ နီးစပ္ ေနၿပီ ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ အာဖရိက တြင္ ဤ ေနရာတြင္ ေပၚလာလိုက္၊ ဟိုေနရာ တြင္ ေပၚလာ လိုက္ ႏွင့္ ျဖစ္ေနရာ ကူးစက္မႈ အငယ္စားေလးမ်ား မွသည္ ထိန္းခ်ဳပ္ မရႏိုင္သည့္ ေရာဂႏ ၱရ ကပ္ဆိုးႀကီး အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိ သြားမည္ ကို စိုးရိမ္ ေနၾကရ သည္။ ကာကြယ္ ေဆးလည္း မရွိ၊ ကုသ၍ လည္း မရ၊ ကူးစက္ ခံရသူ ၁၀ ဦး တြင္ ၉ ဦး ေသဆံုး ေစ ေသာ ဤေရာဂါ သည္ တစ္ကမ ၻာ လံုး ကူးစက္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ သြားသည္ ဆိုပါစို႔။ ျဖစ္ေပၚ လာမည့္ ပ်က္စီး ဆံုးရႈံး မႈ ကား မေတြးရဲပါ။ “ အီဘိုလာ မည္သို႔ ျဖစ္လာသည္၊ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္ ဦးမည္ ကို မသိပါ။ ႀကိဳတင္ မခန္႔မွန္း ႏိုင္ပါ။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ သည္ သေႏၶ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းကာ ယခု ျဖစ္ပြားေနေသာ အေအးမိ တုပ္ေကြးေရာဂါ ကဲ့သို႔ ေလထဲမွ တစ္ဆင့္ ကူးစက္ ႏိုင္သည့္ အေနအထားျဖင့္ လည္း ေပၚထြက္လာ ႏိုင္သည္။ ထိုအခါ မ်ိဳးတြင္ တစ္ကမ ၻာ လံုး လႊမ္းျခံဳ သြားရန္ တစ္လခြဲ ခန္႔သာ ၾကာပါမည္။ ကပ္ေရာဂါ တစ္ခု အသြင္ျဖင့္ လူဦးေရ အေျမာက္အမ်ား ကို အသက္ဆံုးရႈံး ေစႏိုင္မည္။ သို႔မဟုတ္ တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ ခိုေအာင္းေနၿပီး လူဦးေရ အနည္းငယ္ စီကို တတိတိ ျဖင့္ သုတ္သင္ ၍လည္း ေနႏိုင္ပါသည္။ ” ဟု ဂၽြန္ဆင္ က ဆိုသည္။

     အီဘိုလာ ကား မီးမုန္တိုင္း တစ္ခု ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ လူသား မ်ိဳးႏြယ္ တစ္ခုလံုးအား အခ်ိန္တိုတို အတြင္း ပ်က္သုဥ္းသြား ေစႏိုင္သည့္ အဖ်က္စြမ္းအား ရွိသည္။ အီဘိုလာ သည္ ဝက္သက္ ေရာဂါ၊ ပါခ်ိတ္ေရာင္ ေရာဂါ၊ ေခြးရူးျပန္ ေရာဂါ တို႔ႏွင့္ အနည္းငယ္ ဆက္စပ္မႈ ရွိပါသည္။ အသက္ရွူ လမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါ မ်ားကို ျဖစ္ေစသည့္ အခ်ိဳ႕ေသာ ဗိုင္းရတ္ မ်ား (Pneumonia viruses, Parainfluenza viruses, Respiratory Syncytial viruses) တို႔ ႏွင့္ လည္း ဆက္စပ္မႈ ရွိသည္။  အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ သည္ အျခားေသာ ဗိုင္းရတ္ တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေရာဂါလကၡဏာ မ်ားထဲမွ အဆိုးဝါးဆံုးေသာ လကၡဏာမ်ား  ကို စုစည္း ရယူထား ပါသည္။ ဥပမာ ဝက္သက္ ကဲ့သို႔ တစ္ကိုယ္လံုး အနီေရာင္ အဖုအပိန္႔မ်ား ထြက္ျခင္း၊ ေခြးရူးျပန္ ကဲ့သို႔ စိတ္ကေယာင္ေျခာက္ျခား ျဖစ္ျခင္း၊ ရူးသြပ္ျခင္း၊ ႏွင့္ အျခားေသာ အေအးမိ ဖ်ားနာျခင္း လကၡဏာ မ်ား ျဖစ္သည္။

     အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ တြင္ မတူညီသည့္ ပရိုတိန္း ၇ ခု ပါရွွိ သည္။ ထို ျခားနား ကြဲျပား ေသာ ေမာ္လီက်ဴး ၇ ခု ျဖင့္ ဖြတ္ၿမီးထိုး ထားသည့္ ႀကိဳး သဖြယ္ ဖြဲ႔စည္း ထားသည္။  ပါဝင္သည့္ ပရိုတိန္း ၇ ခုတြင္ ၃ ခုအေၾကာင္းကို အနည္းအက်ဥ္း သိရွိၿပီး က်န္ ၄ ခု အေၾကာင္း ကို လံုးဝ မသိရေသးပါ။ ယင္းတို႔၏ ဖြဲ႔စည္းပံု ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို နားမလည္ ေသးပါ။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ တြင္ ပါသည့္ ပရိုတိန္း သည္ ခႏၶာ ကိုယ္၏ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး စနစ္ကို အဓိက ထား တိုက္ခိုက္ သည္ဟု ယူဆသည္။ ဤ အခ်က္သည္ အိတ္ခ်အိုင္ဗီြ (HIV) ဗိုင္းရတ္ ႏွင့္ ဆင္တူသည္။ (HIV) ဗိုင္းရတ္ သည္လည္း ခႏၶာ ကိုယ္၏ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး စနစ္ကို အဓိက ထား တိုက္ခိုက္ သည္။  ကြာျခားခ်က္မွာ (HIV) ဗိုင္းရတ္ က ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး စနစ္ကို ျဖည္းျဖည္းျခင္း ဖ်က္ဆီးျခင္း ျဖစ္ၿပီး အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ က အလ်င္အျမန္ ေဖာက္ခြဲ ဖ်က္ဆီး ျခင္းျဖစ္သည္။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ က ကူးစက္ခံရ သူ၏ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး စနစ္ တစ္ခုလံုးကို သိမ္းက်ံဳး ျဖိဳလွဲ ပစ္ျခင္းျဖင့္ ခႏၶာ ကိုယ္၏ ခုခံ မႈ စြမ္းရည္ကို ဆံုးရႈံး သြားေစသည္။ ပိတ္ဆို႔ထားသည့္ ခံတပ္ တံခါးမ်ား လံုးဝ ပြင့္ထြက္သြားသည့္ ၿမိဳ႕ ကဲ့သို႔ ျဖစ္သြားသည္။ ရန္သူမ်ား အလံုးအရင္း ႏွင့္ ဝင္ေရာက္ လာကာ ၿမိဳ႕၏ အခ်က္အခ်ာ ေနရာမ်ားတြင္ တပ္စြဲၿပီး တစ္ၿမိဳ႕လံုးအား ပစ္ခတ္ တိုက္ခိုက္ေတာ့သည္။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ေသြးထဲ ေရာက္ရွိသြားခ်ိန္ သည္ စစ္ပြဲ ၿပီးခ်ိန္၊ ေသဒဏ္ စီရင္ခ်က္ ခ်ခ်ိန္ပင္ ျဖစ္သည္။ အေအးမိ ဖ်ားနာ ျခင္းကို ခုခံကာကြယ္ သလိုမ်ိဳး အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ကို ခုခံ ၍ မရပါ။ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ (AIDS) က ၁၀ ႏွစ္ ခန္႔ အခ်ိန္ယူ ဖ်က္ဆီးရသည့္ လုပ္ငန္းကို အီဘိုလာ (Ebola) က ၁၀ ရက္အတြင္း ၿပီးျပတ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါသည္။

     အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ၏ တစ္ဦး မွ တစ္ဦး သို႔ မည္သို႔မည္ပံု ကူးစက္သည္ ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသိေသးပါ။ AIDS ျဖစ္ေစေသာ ဗိုင္းရတ္ ကဲ့သို႔ ေရာဂါရွိသူ၏ ေသြး၊ ခႏၶာ ကိုယ္ မွ ထြက္သည့္ အရည္မ်ား (ဆီး၊ သလိပ္၊ တံေတြး၊ သုတ္ စသည္) တို႔ႏွင့္ တိုက္ရိုက္ ထိေတြ႔ ျခင္းေၾကာင့္ ကူးစက္ႏိုင္သည္ ဟု စစ္ဘက္ သုေတသန ပညာရွင္မ်ား က ယူဆၾကသည္။ ထို႔အျပင္ အျခားေသာ နည္းလမ္းမ်ား ျဖင့္လည္း ကူးစက္ ႏိုင္ေသးသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ အာဖရိက မွ အီဘိုလာ ကူးစက္ခံရသူ အခ်ိဳ႕မွာ အီဘိုလာ ေၾကာင့္ ေသဆံုး သည့္ အေလာင္းမ်ားကို ကို္င္တြယ္ခဲ့ၾက သူမ်ားျဖစ္သည္။ ဤ ကူးစက္နည္း မွာ ေသသူ မွ ရွင္သူ သို႔ ကူးစက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေသဆံုးသူ ထံမွ ယိုစီးထြက္က် လာသည့္ မခဲေသးေသာ ေသြး ႏွင့္ အက်ိအခၽြဲ မ်ားမွ ကူးစက္ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ၁၉၇၆ ခု ဇိုင္ယာ တြင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အီဘိုလာ ကပ္ဆိုးတြင္ ပူေဆြးဝမ္းနည္းေနသည့္ ေဆြမ်ိဳး မ်ားက အေလာင္းအား ေပြ႔ဖက္ျခင္း၊ နမ္းရႈပ္ျခင္း၊ သၿဂႋဳလ္ ရန္ ျပင္ ေပးျခင္း မ်ား ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ ၂ ပတ္ခန္႔ အၾကာတြင္ ထိုသူတို႔ သည္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ေၾကာင့္ ေသဆံုး ခဲ့ဲၾကသည္။

     ဂၽြန္ဆင္ ၏ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ လက္ေတြ႔သုေတသန ျပဳပံုမွာ ရိုးရိုးစင္းစင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ေမ်ာက္ အခ်ိဳ႕ ကို အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ကူးစက္ေစၿပီး သင့္ေတာ္မည္ ထင္သည့္ ေဆးဝါးမ်ားျဖင့္ စမ္းသပ္ ကုသ ျခင္းျဖစ္ သည္။ ဤနည္းျဖင့္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ကို တြန္းလွန္ ႏိုင္သည့္၊ ကုသႏိုင္သည့္ ေဆးဝါး ကို ေတြ႔ရွိ ရန္ ေမွ်ာ္လင့္သည္။

    လူ ႏွင့္ ေမ်ာက္ သည္  ဇီဝေဗဒ သေဘာအရ တူညီခ်က္ အေတာ္ မ်ားမ်ား ရွိသည့္ အဆင့္ျမင့္ ႏို႔တုိက္ သတၱဝါ မ်ား ျဖစ္သည္။ သားရဲ တိရစ ၦာန္ တစ္ေကာင္ က သတၱဝါ တစ္ေကာင္၏ အသားကို စားေသာက္ ပစ္သလို အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ က ပရိုင္းမိတ္ မ်ား ေပၚမွီခို စားေသာက္ သည္။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ သည္ လူသား မွ ေမ်ာက္ ၊ ေမ်ာက္ မွ လူသား ထံသို႔ အျပန္အလွန္ အလြယ္တကူ ကူးစက္ ႏိုင္သည္။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ က သူမွီခို ေနထိုင္သည့္ သတၱဝါ ကို လူ လား၊ ေမ်ာက္ လား မခြဲျခား တတ္ပါ။ ထို႔ ေၾကာင့္ ေဆးဝါး သုေတတနျပဳရန္ ေမ်ာက္ တို႔ကို အသံုးျပဳ ျခင္းျဖစ္သည္။

     ဂၽြန္ဆင္ ၏ အီဘိုလာ ပေရာဂ်က္တြင္ ေရာဂါေဗဒ ပညာရွင္ တစ္ဦး အျဖစ္ လုပ္ကိုင္ရန္ နန္စီ သည္ မိမိ သေဘာ အေလ်ာက္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ ျခင္း ျဖစ္သည္။ အီဘိုလာ ပေရာဂ်က္သည္ ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အဆင့္ ၄ သတ္မွတ္ ထားေသာ သုေတသန လုပ္ငန္း ျဖစ္သည္။ ကာကြယ္ေဆး ဒဏ္ မခံႏိုင္သည့္ နန္စီ အတြက္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးရန္မလိုေသာ၊ ကာကြယ္ေဆး မရွိေသာ  ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အဆင့္ ၄ သုေတသန လုပ္ငန္း သည္ အံဝင္ခြင္က် ျဖစ္ေနသည္။ သူ၏ အရည္အခ်င္း ကို လက္ေတြ႔ သက္ေသျပရန္ ႏွင့္ အႏ ၱရာယ္ ႀကီးလွသည့္ ဗိုင္းရတ္ မ်ားကို ကိုင္တြယ္ သုေတသနျပဳရန္ အလြန္စိတ္ အား ထက္သန္ ေနသည္။ သို႔ေသာ္ လည္း ဤ ဌာန ရွိ အခ်ိဳ႕ေသာ ဝန္ထမ္း မ်ား က ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အဆင့္ ၄ သုေတသန လုပ္ငန္း ခြင္တြင္ လုပ္ကိုင္ ႏိုင္ပါမည္လား ဟု နန္စီ အား သံသယ ရွိ ၾကသည္။ နန္စီ သည္ အိမ္ေထာင္ရွင္မ တစ္ဦးျဖစ္ျခင္း ေၾကာင့္ ေထာက္ထား ငဲ့ညွာ စရာ သံေယာဇဥ္ အမွ်င္တန္း မ်ားရွိသည္။ အေရးအေၾကာင္း ဆိုလွ်င္ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ မရိွ၊ ျပာယာခတ္ တတ္သည္။ အထူး သျဖင့္ သူ၏ လက္ေခ်ာင္းမ်ား လႈပ္ရွား မႈမွာ အျမဲ ကိုးယိုးကားယား မေသမသပ္ ျဖစ္ေနရာ အႏ ၱရာယ္ ႀကီး လွေသာ အဆင့္ ၄ ဗိုင္းရတ္ မ်ား ကို ကိုင္တြယ္ လုပ္ကိုင္ရန္ မသင့္ေတာ္ ဟု ေထာက္ျပ ၾကသည္။ မသန္႔ရွင္း သည့္ ဓား၊ အပ္ စသည္တို႔ ႏွင့္ ကိုယ့္ဘာသာ ထိခိုက္ ႏိုင္သည္။ အျခားသူမ်ား ကိုလည္း မေတာ္တဆ ထိခိုက္ ေစလိမ့္ မည္ဟု ေျပာၾကသည္။ သူ၏ လက္ ကို အေၾကာင္းျပ ၾကေသာ္လည္း တကယ္တန္း အဓိက အခ်က္မွာ အိမ္ေထာင္ရွင္မ တစ္ဦး ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ပင္တည္း။

     နန္စီ ၏ တာဝန္ခံ အထက္အရာရွိ မွာ ဒုတိယဗိုလ္မႈးႀကီး အန္တိုနီ ဂၽြန္ဆင္ ျဖစ္သည္။ သူသည္ စကားေျပာ ညင္သာ ၿပီး ေအးေဆး တည္ၿငိမ္စြာ လုပ္ကိုင္တတ္သူ တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ယခု နန္စီ အား ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အဆင့္ ၄ ဇံု ၌ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ျပဳသင့္ မျပဳသင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ကို သူခ်မွတ္ ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မခ်မီ နန္စီ အေၾကာင္း ကို သူရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိခ်င္သည္။ နန္စီ ၏ စြမ္းေဆာင္ရည္၊ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ တို႔ကို ဌာနအတြင္း ေမးျမန္း စံုစမ္း ခဲ့သည္။ ရလဒ္ အျဖစ္ နန္စီ ၏ ခင္ပြန္း ဗိုလ္မႈး ဂ်ယ္ရီ ဂ်က္ သူ၏ ရံုးခန္းသို႔ ေပါက္ခ်လာသည္။ ဂ်ယ္ရီ က ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အဆင့္ ၄ ဇံု ၌ နန္စီ လုပ္ကိုင္မည္ကို သေဘာမတူ ေၾကာင္း၊ ဤကိစၥ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ သူတို႔ မိသားစု တြင္း ေဆြးေႏြးၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ ဂ်ယ္ရီ သည္ ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အဆင့္ ၄ ဇံု ၌ သူလည္း မလုပ္၊ သူ၏ ဇနီး ကိုလည္း လုပ္ခြင့္ မျပဳႏိုင္ပါ။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ကို ကိုင္တြယ္ လုပ္ကိုင္ရ မည္ကို သူ အစိုးရိမ္ ဆံုးျဖစ္သည္။ ကာကြယ္ေဆး မရွိ၊ ကုသ၍ မရေသာ ဤ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ဗိုင္းရတ္အား ကေလးႏွစ္ေယာက္ ၏ မိခင္ျဖစ္သူ၊ သူ၏ ခ်စ္လွစြာေသာ ဇနီးျဖစ္သူ က ကိုင္တြယ္ သုေတသန ျပဳမည္ ဆိုျခင္းကို လံုးဝ ခြင့္မျပဳႏိုင္ေၾကာင္း  ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ သည္။ သူ၏ “တစ္ဦး တည္းေသာ ဇနီးမယား အား အဆံုးရံႈး မခံႏိုင္ပါ” ဟုပင္ ေျပာခဲ့သည္။

ဒုတိယဗိုလ္မႈးႀကီး အန္တိုနီ ဂၽြန္ဆင္ သည္ ဂ်ယ္ရီ ၏ ကန္႔ကြက္ခ်က္ ႏွင့္ အျခားသူ မ်ား၏ ထင္ျမင္ခ်က္ မ်ားကို သံုးသပ္ၿပီး နန္စီ ကို ေခၚ ယူေတြ႔ဆံုခဲ့သည္။ နန္စီ ကလည္း အေတာ္ ေခါင္းမာသည္။ သူကို ဘာအထူး အခြင့္ေရး မွ ေပးစရာ မလို။ ငဲ့ညွာစရာ မလို ဟုဆိုသည္။ တစ္ခ်ိန္လံုး နန္စီ ၏ လက္ လႈပ္ရွားမႈ ကို သူ အကဲခတ္ ေနသည္။ အျခားသူမ်ား ေထာက္ျပေျပာဆို ခဲ့သည့္ ကိုးရိုးကားရား ပရမ္းပတာ လႈပ္ရွားမႈ မ်ိဳး မေတြ႔ရ။ အလြန္ ျမန္ဆန္မႈ မ်ိဳးလည္း မေတြ႔ရ။ အားလံုး ပံုမွန္သာျဖစ္သည္။ သူျမင္ေတြ႔ရသည္က နန္စီ၏ စိတ္အား ထက္သန္မႈ ပင္တည္း။ သူဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်သည္။ နန္စီ ကို အီဘိုလာ သုေတသန လုပ္ငန္း တြင္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳမည္။

     အစပိုင္း တြင္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ဇံု အတြင္း သူ အတူ လိုက္ပါ ၍ သင္ေပးမည္။ သူ ကိုယ္တိုင္ နန္စီ ၏ လက္လႈပ္ရွား မႈ ကို အကဲခတ္မည္။ သိမ္းငွက္ တစ္ေကာင္၏ မ်က္လံုးကဲ့သို႔ နန္စီ လုပ္ကိုင္သမွ်ကို ေစ့ေစ့ စပ္စပ္ ၾကည့္ရႈမည္။ အီဘိုလာ ဇံုတြင္ နန္စီ စိတ္ဝင္တစား ႀကိဳးႀကိဳး စားစား လုပ္ကိုင္ႏိုင္မည္ ဟု ယူဆပါသည္ ဆိုေသာ ဒုတိယဗိုလ္မႈးႀကီး အန္တိုနီ ဂၽြန္ဆင္၏ စကား ကို ၾကားသည့္ အခါ နန္စီ ငိုခ်လိုက္ေတာ့ သည္။ ဝမ္းသာ၍ က်သည့္ မ်က္ရည္ပင္တည္း။ အီဘိုလာ ဗိုင္းရတ္ ကို ကိုင္တြယ္ သုေတသန ျပဳရေတာ့မည္။ ဤ ေၾကာက္စရာ ဗိုင္းရတ္ ကို ကိုင္တြယ္သုေတသန ျပဳခြင့္ရျခင္းသည္ နန္စီ အတြက္ အႀကီးမားဆံုးေသာ ဆု ပင္ျဖစ္ေပသည္။

( ရဲညြန္႔ေဇာ္)